Τι αποκαλύπτει ο Λεονάρδος ντα Βίντσι στην «Παναγία των Βράχων»;

Διαβάστε ένα άρθρο της γνωστής Ελληνίδας φιλολόγου και ιστορικού κ. Πόπης Πασπαλιάρη, για ένα θέμα που το συνδέει άμεσα με τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία!...

Η Παναγία των Βράχων

Γράφει η Πόπη Πασπαλιάρη

«Το θέμα τα δικό μου, 

τη φλόγα του θα δώσει 

ακόμα και σε βράχο, 

που τον σκεπάζει παγετώνας! 

Κι’ ο φλογισμένος βράχος; 

Στενάζοντας, θα λιώσει!»

Από τα τραγούδια του Πετράρχη

1304-1375

ΤΟ πρόσωπο της Παναγίας Παρ­θένου, στην εποχή της Αναγέν­νησης, έγινε το θέμα ποιητών και ζωγράφων, γλυπτών, αλλά και λαϊ­κών βάρδων σ' ολόκληρο τον χριστιανι­κό κόσμο, αφού στον ασπασμό, στο άγιο παιδί, συνδέθηκε συνειδητά η πίστη, πως στην πραγματικότητα, φιλούσε σταυρωτά η γη τον Ουρανό.

Σε μια καθαρά μαθηματική σχέση των αποστάσεων, ο Λεονάρδος Ντα Βίντσι, έδωσε γύρω στο έτος 1467, τον μοναδι­κό πίνακα που είναι γνωστός σαν «Η Παναγία των Βράχων», που φιλοξενεί­ται στο Μουσείο του Λούβρου, πλάι σε Ελληνικά αριστουργήματα που προκα­λούν όχι μόνον τον θαυμασμό την αισθησιακή συγκίνηση, αλλά και στο ερω­τηματικό για το τι ήταν το έρεισμα μιας τέτοιας υψηλής έμπνευσης, σε σχετικά με το θείον, ατελή ανθρώπινα νοητικά στοιχεία.

Στην ποίηση των δημιουργών της Ιτα­λικής αναγέννησης, φαίνεται καθαρά η τεράστια επίδραση του Ελληνικού Πολι­τισμού και κυρίως της Ελληνικής γλώσ­σας, που για αιώνες αποτελεί τον μουσικό-ηχητικό θρίαμβο του φωνήεντος επί του συμφώνου, όπως πανθομολογείται ανά την οικουμένη.

Ένας απ' αυτούς, ο Πετράρχης, που το αληθινό του όνομα ήταν το σκληρό Ε­τρουσκικό Πετράκκα και που η Ελλη­νική γλώσσα, του έδωσε άλλη μορφή και διάσταση με το Πετράρχης, έγραψε διάλογους γνωστούς στο Ελληνικό στυλ και το Ιταλικό γίγνεσθαι, αφού το Ελληνικό γίγνεσθαι ήταν για αυτόν απρόσιτο.

Όταν οι αρχές της Φλωρεντίας στην οποία και γεννήθηκε το έτος 1304 μ.Χ. τον εξόρισαν για νομικό παράπτωμα, κατάφυγε στο Αρέτσο, με τον Ελληνισμό των Ευβοϊκών αποικιών, με το θαυμα­στό πνευματικό επίπεδο, όπου και μετα­βλήθηκε από Πετράκκα, σε Πετράρχη χάριν ευφωνίας κατά την Ελληνική αντί­ληψη, ήταν ο ποιητής που ξεχώρισε, αλ­λά και απέδωσε με τιμιότητα την πνευ­ματική του αξιοποίηση στον Ελληνικό κόσμο!

Μέχρι και τον 13ο αιώνα μ.Χ., στις ήδη εκχριστιανισμένες Ελληνικές περιο­χές, στο πρόσωπο της Παρθένου Μα­ρίας, της μελαγχολικής Παρθένου, εγνώριζε έναν τεράστιο σεβασμό και ο κό­σμιος της Τέχνης, προέβαλε αλλά και προβλήθηκε από το ίδιο το θέμα, με αμέ­τρητες αποδόσεις, τόσο ουράνιας διάστασης, όσον και της γήινης ανθρώπινης καθημερινότητας με πρωταγωνιστικό ρόλο, αφιερωμένο στο Θείον Πρόσωπο της Παναγίας μητέρας. Οπωσδήποτε η δημιουργία του Ντα Βίντσι, αποτελεί έ­να μοναδικό μνημείο στον πολιτισμό της ανθρωπότητας.

Άνθρωποι της Τέχνης και των Γραμμάτων, στάθηκαν ευλαβικά μπροστά του. Είναι τόσο παραστατικό στην όλη παρουσία του και τόσο μυστηριακή η βραχώδη διάσταση μέσα σε εσωτερικό σπήλαιο, που το πρόσωπο της Παρθέ­νου, δείχνεται οικείο σε όλους, προσιτό, φιλικό, έτοιμο να δεχτεί με συγκατάβα­ση το ανθρώπινο αίτημα.

Από φίλη μου γαιολόγο, την Βέτα Βαλιανάτου, έχω ακούσει για την υποβλη­τική βραχώδη περιοχή των ορεινών των Καλαβρύτων.

Δεν είναι τυχαίο το ότι η Ιστορία μας ξεκινά κάπου από εκεί και ας λένε ότι θέλουν για αδιαφιλονίκητες αλήθειες οι πληρωμένοι των καιρών, που ακριβο­πληρώνονται για να παραποιούν την Ιστορία.

Οι πετρώδεις άγονες σχεδόν εκτάσεις των ορεινών άκρων των Καλαβρύτων, όπου τα ύδατα διέρχονται διαμέσου των φαραγγιών και από τους δρυμούς διέρ­χονται άϋλες σκιές όντων, που φιλοξενούν ευλαβικά, παραδοσιακά Ελληνικά κατά το ήθος και τα ήθη χωριά, με κατοί­κους που έμαθαν να υποτάσσονται στο μεγαλείο της φύσης και το Μεγάλον της θεϊκής υποβλητικής παρουσίας εκεί!

Άνθρωποι, που κρατούν από ονόματα της επαναστατημένης Ελλάδας, από λεϋίτες των καιρών, από δοκιμασμένες οικογενειακές ρίζες, από γερά δέντρα, που τα στολίζουν με λευκά τυριά, κρε­μασμένα σε λευκές τσαντίλες, πριν το Ευρωπαϊκό έθιμο με το Χριστουγεννιά­τικο δέντρο μπει να σπάσει την πατροπαράδοτη χριστιανική σκέψη με τα ψευτοστόλιδα της χλιδής τής μιας νύχτας, που τα λαμπιόνια του, παραπλάνησαν την ψυχή, που τόσο περίμενε να ξεκρίνει στον δικό της ουρανό, το κάθε παιδί την νύχτα των Χριστουγέννων. Και αυτή η Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, που μέ­σα στην λιτή της μεγαλοπρέπεια φάντα­ζε μαγευτική, πήρε όψη κοσμικού γεγο­νότος και έχασε το μυστήριο και την αίγλη της.

Σε ένα τέτοιο χωριό, την νύχτα των Χριστουγέννων, που τα λαδοφάναρα έκαναν ότι μπορούσαν να διαλύσουν το σκοτάδι και οι πιστοί, αδιαφορώντας για κάθε καιρική συνθήκη όδευαν προς το σημείο όπου βασιλεύει «Το Φως το της Γνώσεως», μεγάλωνε μέσα στην φεγγοβολή της θείας φώτισης και προνοίας, ο μικρός Άγγελος, ένα παιδί, με ειδικές ανάγκες, που βάδιζε με τα τέσσερα και κατέβαλε όλες του τις δυνά­μεις να φθάσει στην εκκλησία που φωτι­ζόταν από εκατοντάδων κεριών, από κε­ρί της μέλισσας, καθαρό σαν την πέτρα, στέρεο σαν την πίστη, ψηλό σαν την Ελ­πίδα!

Και καθώς τα σκαλοπάτια της εκκλη­σίας εμπόδιζαν το φωτισμένο παιδί να μπει στην εκκλησία, έμενε εκεί, ακου­μπισμένο στα δυνατά βράχια της γης του και άκουε στην λειτουργία των βράχων, που τον τόνιζαν οι ψαλμωδίες της νύχτας και έσμιγαν με το «Το Φως το της Γνώ­σεως», το Ιστορικό της θείας Γέννησης.

Σήμερα, που ο Άγγελος Σακκέτος είναι μία γόνιμη φωνή για τον Ελληνισμό και την πίστη, σήμερα που βιωματικά πο­ρεύεται με «το Φως το της Γνώσεως»,ομολογεί με ειλικρίνεια και πίστη, πως μέσα σε μια έκσταση της λειτουργίας των βράχων, κατάφερε μόνος του, να σηκωθεί όρθιος και να σταθεί απέναντι από την εκκλησία του χωριού, σαν από­δειξη πως ένιωσε βαθιά του, τον συμβο­λισμό της Πέτρας και το θεϊκό άγγιγμα. Η Παναγία των Βράχων τού άπλωσε το χέρι! Η ζωή τον δέχθηκε σαν νικητή που πίστεψε στον εσωτερικό άνθρωπο και την δύναμη του.

Όταν διάβαζα τους στίχους του Πε­τράρχη και την συμβολική αναφορά του στην ανθρώπινη δύναμη, σκέφθηκα τον Άγγελο, που τον γνώρισα εδώ και δέκα έξι χρόνια, στηριγμένο στις αναπηρικές πατερίτσες, που τις εκμηδένιζε το φωτει­νό παιδικό τότε πρόσωπό του και τις απέρριπτε.

Και ήταν τότε, που άκουσα για την «Λειτουργία των Βράχων», που συνδέετο δυνατά, με την «Παναγία των Βράχων» του ορεινού Καλαβρυτινού χωριού. Το σκηνικό θύμιζε ένα τοπίο στον κόσμο! Το θέμα όμως, θύμιζε την έμπνευση του Ντα Βίντσι «Η Παναγία των Βράχων» και ένα παιδί, που της ανέθετε την πάσαν ελπίδα του! Αν ο Ντα Βίντσι είχε συλλάβει μια τέτοια μυστηριακή συνομιλία, μέσα σε μια κρύα νύχτα του Δεκέμβρη, ίσως το έργο του να ήταν συ­γκλονιστικό.

Ολόκληρη η Χριστουγεννιάτικη διά­σταση θα υλοποιόταν στην γέννηση, την αναγέννηση ενός παιδιού και την αποδεδειγμένη δύναμη του Θεού, σαν κυρίαρ­χου στοιχείου του συμπαντικού μας ατο­μικού κόσμου.

Πολλοί έχουν εκφράσει την γνώμη, πως τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, είναι άχρηστα.

Είναι αυτή η σκέψη του καθηγητού Γ. Α­θανασιάδη, όταν εννοεί, πόσο βλάπτουν τον άνθρωπο τέτοιες σκέψεις, πως «εχθροί του ανθρώπου, οι οικείοι αυτού». Και οικείους, εννοεί τα αθέατα πάθη μας, τις μικρές κακίες, πού οδηγούν σε υποβάθμιση τον άνθρωπο.

Το θέμα του Άγγελου, έδενε με το θέ­μα του Πετράρχη. Ανθρώπινος πόνος και βράχος με δύναμη, μοιάζουν πολύ μετα­ξύ τους. Αντοχή και απαντοχή, κάτω από το βλέμμα του θεού. Σήμερα ο Άγγελος, συνδιαλέγεται στην Τηλετώρα, με καθη­γητές του Πανεπιστημίου, σίγουρος πως «Το Φως το της Γνώσεως» τον συνοδεύ­ει πάντα.

Από πολύ ενωρίς, μέσα από σειρές δο­κιμασιών και ανθρώπινου πόνου, άνισης αντιμετώπισης και εσωτερικών ταλα­ντεύσεων, τον οδηγεί στην Φάτνη της πάσης αληθείας!

Του χαρίσθηκε μια Χριστουγεννιάτι­κη ώρα, όταν ακουμπισμένος στον βράχο, άκουγε την Λειτουργία των βρά­χων όπως θέλει να την λέει μόνος του.

----------

Από την εφημερίδα «Η Φωνή του Πειραιώς», 20 Ιανουαρίου 1999, σελ. 4. (Αριθμός φύλλου 15.706).