Σκάβουν με τα χέρια στον τρίτο θάλαμο

Με χειρωνακτικό τρόπο, χωρίς μηχανικά μέσα, γίνεται η ανασκαφή του τρίτου θαλάμου στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη.

Η αποχωμάτωση πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή, καθώς αυτός ο θάλαμος, εφόσον υπάρχει ισχυρή πιθανότητα να είναι ο ταφικός, θα πρέπει να έχει αντικείμενα που θα δίνουν σημαντικές πληροφορίες. Ετσι λοιπόν, το χώμα κατεβαίνει πόντο - πόντο με τα συμβατικά μέσα, δηλαδή με τη χρήση όλων εκείνων των εργαλείων που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις ανασκαφές.

Εφόσον ο τάφος είναι ασύλητος, θα πρέπει να περιλαμβάνει, εκτός από τη λάρνακα ή τη λήκυθο με τα οστά του νεκρού, και κτερίσματα, όπως όπλα, αν ο νεκρός ήταν άνδρας, αγγεία συμποσίου, κοσμήματα και γενικώς αντικείμενα που θα είχαν αποτεθεί μαζί του. Επίσης, είναι δυνατόν να περιέχει έπιπλα, όπως ανάκλιντρο, κλίνη ή θρόνο. Ο,τι ήταν από οργανικό υλικό είναι σχεδόν αδύνατον να έχει διατηρηθεί, διατηρούνται όμως όλα όσα αποτελούνται από ανόργανα υλικά π.χ. μέταλλα ή λίθο.

Ρόδακες

Αν όντως ο τρίτος θάλαμος έχει δάπεδο με κλίμακα ή με ράμπα, η διακόσμηση του δαπέδου θα πρέπει μάλλον να αποκλείεται για καθαρά τεχνικούς λόγους. Σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι απίθανο να υπάρχει κάποια διακόσμηση στους τοίχους, με κάποια παράσταση ή με ανάγλυφους ρόδακες και άλλα σύμβολα. Το μυστικό του τρίτου θαλάμου θα κάνει ωστόσο μέρες να αποκαλυφθεί, εφόσον πρέπει να απομακρυνθούν τα χώματα.

«Η βασίλισσα του Κάτω Κόσμου ρίχνει νέο φως στον ελληνικό τάφο», επισημαίνει στον τίτλο του δημοσίευμα του περιοδικού National Geographic, τονίζοντας ότι το νεοανακαλυφθέν ψηφιδωτό μπορεί να κρύβει το κλειδί που θα ξεκλειδώσει το μυστήριο: Ποιος είναι θαμμένος στο ταφικό σύμπλεγμα; Όπως σημειώνει το περιοδικό, η κ. Περιστέρη εμφανίστηκε απρόθυμη να κάνει την οποιαδήποτε εικασία για τον νεκρό του τύμβου βάσει των νέων αυτών ευρημάτων.

«Ωστόσο, ο Ιαν Γουόρθινγκτον, καθηγητής Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μιζούρι, πιστεύει ότι οι ανασκαφείς βρίσκονται σε τάφο που ανήκει σε γυναίκα, καθώς το μωσαϊκό δείχνει μία γυναίκα να οδηγείται στον κάτω κόσμο. Εάν αποδειχθεί, προσθέτει ο Γουόρθινγκτον, ο τάφος μπορεί να φιλοξενεί τη Ρωξάνη, σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου, ή τη μητέρα του, Ολυμπιάδα. Και οι δύο γυναίκες τάφηκαν από τον Κάσσανδρο, έναν εκ των στρατηγών του Αλέξανδρου, όταν ανέβηκε στον θρόνο της αρχαίας Μακεδονίας», συμπληρώνει.

«Η χρονολόγηση ενός αρχαίου μνημείου δεν είναι συχνά εύκολη, ειδικά αν δεν υπάρχουν επιγραφές ή εύκολα χρονολογήσιμα αντικείμενα, όπως νομίσματα ή αγγεία» σημειώνει σε άρθρο του ο Τζέιμς Ρομ, καθηγητής Κλασικών Σπουδών του Bard College. «Αν ωστόσο η χρονολόγηση της Παλαγγιά αποδειχθεί σωστή, το εύρημα της Αμφίπολης θα παραμείνει αναμφισβήτητα εξέχουσας σημασίας, ωστόσο το ελληνικό εθνικό συναίσθημα που θα έχει προκαλέσει η ανασκαφή θα είναι βαθιά απογοητευτικό.

Η ιδέα ότι ο τύμβος συνδέεται με τον Μέγα Αλέξανδρο, τον ηρωικό ηγέτη που συνεχίζει να εμπνέει υπερηφάνεια ακόμη και σήμερα στους Έλληνες, έχει περίοπτη θέση στις ανακοινώσεις και τις συνεντεύξεις Τύπου των ανασκαφέων. Κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου και του Έλληνα πρωθυπουργού, Αντ. Σαμαρά, έχουν επισκεφθεί την Αμφίπολη και έχουν ισχυριστεί ότι είναι ένα μνημείο προς τιμήν του ελληνικού και όχι του ρωμαϊκού πολιτισμού», λέει ο Ρομ.

Σε τάφους γυναικών οι άλλες δύο παραστάσεις της Περσεφόνης

Σε τάφους γυναικών έχουν φιλοτεχνηθεί οι δύο μοναδικές ζωγραφικές παραστάσεις της Περσεφόνης και του Πλούτωνα που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα, στους βασιλικούς τάφους των Αιγών. Από τη μια η σκηνή της Αρπαγής της Περσεφόνης, που απεικονίζεται στον βόρειο τοίχο του κιβωτιόσχημου τάφου μίας από τις συζύγους του Φιλίππου του Β' στη βασιλική συστάδα της Μεγάλης Τούμπας, και από την άλλη η σκηνή του ιερού γάμου της με τον Πλούτωνα, στο ερεισίνωτο (στην «πλάτη») του μαρμάρινου θρόνου που βρίσκεται στον θάλαμο του τάφου της βασίλισσας Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου του Β'.

Όπως είχε επισημάνει η διευθύντρια της ΙΖ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Αγγελική Κοτταρίδη, σε μακροσκελή διεθνή δημοσίευσή της το 2007, τα δύο έργα είναι περίπου σύγχρονα -χρονολογούνται με ασφάλεια στο τρίτο τέταρτο του 3ου π.Χ. αιώνα - καλλιτεχνήματα υψηλής ποιότητας, προϊόντα του χρωστήρα δύο ζωγράφων που δουλεύουν στον ίδιο χώρο, για τον ίδιο παραγγελειοδότη, τη βασιλική αυλή, ωστόσο παρουσιάζουν βαθύτατες διαφορές αντίληψης.

Γύρω στο 350 π.Χ.

Η αρχαιολόγος ανέσυρε και παρέθεσε στο ηλεκτρονικό της προφίλ τη δημοσίευση, επειδή έγινε «επίκαιρη» η Αρπαγή της Περσεφόνης μετά την αποκάλυψή της στο περίτεχνο ψηφιδωτό δάπεδο του δεύτερου θαλάμου της Αμφίπολης.

Στον τάφο 1 της βασιλικής συστάδας της Μεγάλης Τούμπας, όπου βρίσκεται η παράσταση της Αρπαγής, ήταν ενταφιασμένη μια γυναίκα λίγο περισσότερο από 20 χρόνων και ένα νεογέννητο βρέφος. Με βάση τα ευρήματα ο τάφος χρονολογείται γύρω στο 350 π.Χ., γεγονός που επιτρέπει τη συσχέτιση της νεκρής με τη Νικησίπολη, πέμπτη κατά σειρά σύζυγο του Φιλίππου και μητέρα της Θεσσαλονίκης, που πέθανε το 352 π.Χ.

Η παράσταση του Γάμου, στην «πλάτη» του ταφικού θρόνου της βασίλισσας Ευρυδίκης, χαρακτηρίζεται ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα έργα της κλασικής ζωγραφικής που έφτασε μέχρι τις μέρες μας.

Τασούλας: Η ανασκαφή στην Αμφίπολη δεν έχει ξεπεράσει τα €590.000

Η χρηματοδότηση των ανασκαφών στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη δεν έχει ξεπεράσει τα 590.000 ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία που διαβίβασε στη Βουλή ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Κώστας Τασούλας, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.

Τα στοιχεία είχε ζητήσει ο βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Νίκος Νικολόπουλος, επικαλούμενος δημοσίευμα σύμφωνα με το οποίο το κόστος της ανασκαφικής έρευνας στην Αμφίπολη είναι υπέρογκο.

Συγκεκριμένα, από το έγγραφο που διαβιβάστηκε στη Βουλή προκύπτει ότι το 2014 τις ανασκαφικές έρευνες στήριξαν με δωρεά η Εθνική Τράπεζα και με χορηγίες η ΔΕΣΦΑ και τα Ελληνικά Πετρέλαια. Οι χορηγίες των ΔΕΣΦΑ και Ελληνικά Πετρέλαια δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί.

Όπως ενημερώνει ο υπουργός Πολιτισμού στο απαντητικό του έγγραφο, που διαβιβάστηκε στη Βουλή με ημερομηνία 16 Οκτωβρίου, οι χρηματοδοτήσεις για την ανασκαφική έρευνα του ταφικού συγκροτήματος Τύμβου Καστά είναι οι εξής:

2010: δόθηκαν 20.000 ευρώ μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Σερρών, από τη Νομαρχία Σερρών (Ανασκαφική έρευνα στην κορυφή του Τύμβου Καστά Αμφίπολης)

2011: δόθηκαν 80.000 ευρώ μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, από την Περιφέρεια (Έναρξη ανασκαφικής έρευνας ταφικού περιβόλου του Τύμβου Καστά Αμφίπολης).

2012: Δόθηκαν 50.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού και 50.000 ευρώ από το υπουργείο Μακεδονίας Θράκης (Συνέχιση ανασκαφικής έρευνας ταφικού περιβόλου Τύμβου Καστά Αμφίπολης).

2013: Δόθηκαν 90.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού (Συνέχιση ανασκαφικής έρευνας ταφικού περιβόλου Καστά Αμφίπολης)

2014: δόθηκαν 150.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού (Συνέχιση ανασκαφικής έρευνας περιβόλου και εντοπισμός και ανασκαφή τάφου Τύμβου Καστά Αμφίπολης).

Επίσης το 2014, δόθηκε ως δωρεά από την Εθνική Τράπεζα ποσό 150.000 ευρώ ενώ οι χορηγίες των εταιρειών του Δημοσίου ΔΕΣΦΑ (35.000) και Ελληνικά Πετρέλαια (25.000) δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί.

Πηγή: Αγγ. Κώττη, Έθνος, Το Βήμα